Δροσερές ιστορίες απ’ το Αιγαίο και τα νησιά του Ιονίου

Από τον Κώστα Λαγαρά

Τρία φωτογραφικά λευκώματα του Δημήτρη Ταλιάνη, για το καλοκαίρι (και όχι μόνο) σε Σαντορίνη, Λέσβο και Επτάνησα – Εικονιστική απόδραση στην καθημερινότητα, τις τοπικές ασχολίες και την αναπάντεχη ομορφιά της θάλασσας και της στεριάς

Οι φετινές αποδράσεις, ούτε εύκολες προβλέπονται ούτε πολύ περισσότερο παρατεταμένες. Το διαβάζω και τ’ ακούω στα ρεπορτάζ, το βλέπω και γύρω μου. Στη γενικότερη αυτή μιζέρια και ανέχεια σκέφτηκα να συνδράμω εκ των ενόντων με μια εικονιστική περιήγηση μέσα απ’ το φακό του Δημήτρη Ταλιάνη. Ξεφυλλίζοντας μαζί σας τρία λευκώματα που ανέσυρα από τη βιβλιοθήκη μου.

Σαντορίνη , η αμπελόεσσα νήσος

SN13_35_171 copy
Οινοποιείο Βενετσάνου

Είτε ταξιδέψετε στη  Σαντορίνη είτε όχι, ιδού το ολόφρεσκο  λεύκωμα του Ταλιάνη. Διαπιστώνεις με έκπληξη ότι η Σαντορίνη δεν είναι μόνο το κοσμικό νησί που οι πάντες ονειρεύονται να βρεθούν εκεί. Υπάρχει και μια άλλη του πλευρά, πέραν της τουριστικής, που ο Δημήτρης Ταλιάνης  καταφέρνει να αποτυπώσει στο φακό του. Ανιχνεύει την ψυχή των πραγμάτων , καταγράφει τον καθημερινό μόχθο των ανθρώπων της υπαίθρου. Χέρια ροζιασμένα που εξακολουθούν να συλλέγουν αιώνες τώρα το εξαιρετικό σταφύλι του νησιού, να παράγουν το περίφημο Σαντορινιό κρασί και να το αποθηκεύουν στις κάναβες.

 Οινοποιείο Σιγάλα
Κάθε ηλικία συμμετέχει στην ώρα του τρύγου
021 copy
Ο Άγιος Θεράπων δεσπόζει στο λιμάνι της Μυτιλήνης

Γαιώδη χρώματα, το κόκκινο της πέτρας και του χώματος, τα απέριττα  – ή μάλλον τα απέραντα –  φωτεινά τοπία  μιας ενδοχώρας που εκτείνεται στο πέλαγος αλλά και εικόνες της καθημερινότητας των απλών ανθρώπων συγκροτούν το φωτογραφικό υλικό του Ταλιάνη για τη νήσο Λέσβο. Κι ακόμα, το εντυπωσιακό φυσικό φαινόμενο του απολιθωμένου δάσους στο Σίγρι, τη δυτική πλευρά του μεγάλου νησιού,  με τους κυματισμούς στους κορμούς των πέτρινων δέντρων. Ένα πρωτόγνωρο αίσθημα καταλαμβάνει τον θεατή, σάμπως να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τη στιγμή που παγώνει ο χρόνος ( ενώ ο ίδιος εξακολουθεί να αναπνέει). Πολύ παράξενο αίσθημα που, νομίζω, δεν μπορεί κανείς να το βιώσει αλλού με τόση ένταση.

Κείμενα του Πάνου Θεοδωρίδη κι εδώ, για τη μυθική καταγωγή και την ιστορία  της περιοχής, την τεράστια  πολιτιστική δημιουργία του νησιού στο διάβα του χρόνου, ενώ τα κείμενα για το Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESKO έγραψαν ο καθηγητής Νικόλαος Ζούρος, η Κωνσταντίνα Μπεντάνα και ο Ηλίας Βαλιάκος.

Ιόνιο, πορεία Δυτικά

076_ION32_144
Ναυάγιο Ζακύνθου, εδώ καταργείται η βαρύτητα

Το φωτογραφικό αυτό λεύκωμα αφηγείται το ταξίδι μιας μέρας στα νησιά και στο φως του Ιονίου. Σαν μια ημερήσια εκδρομή. Απ’ την οποία επιστρέφεις, αργά το βράδυ, κι έχεις την αίσθηση της πληρότητας: ότι η μέρα ήταν χορταστική κι ατέλειωτη.

Οπως οι εκδρομές των μαθητικών χρόνων, όταν η μέρα διογκωμένη από τη λαχτάρα της απόδρασης πλάταινε τόσο ώστε μέσα της  χωρούσε μνήμες, εικόνες και αισθήματα που  για τους περισσότερους από μας, κρατάνε ακόμα. Οι απαιτήσεις αυτής της έκδοσης ξεπερνούν την απλή, τουριστική περιήγηση. Ιχνηλατώντας τα θαλασσινά τοπία ο φακός του Ταλιάνη ανασύρει τόπους και κυμάνσεις ενός ενδόμυχου κόσμου.

Η φωτογραφική ιστόρηση έχει αρχή μέση και τέλος, ακολουθώντας ακριβώς την γραμμική εξέλιξη του συγκεκριμένου χρόνου. Ανοίγει το τοπίο, την αυγή, χαράζοντας το φως της μέρας, αιχμαλωτίζει την αργή πορεία του ήλιου προς την κάθετη δόξα του — τη δόξα του μεσημεριού — και κλείνει με τα χρώματα της νύχτας. Σούρουπο. Ο θεατής δεν μπορεί παρά να προσέξει, ξεφυλλίζοντας,  ότι η σειρά των φωτογραφιών εξυπηρετεί την κλιμακούμενη πορεία του φωτός. Το χάραμα της μέρας και το γέρμα της.

Κι ωστόσο, το ευαίσθητο βλέμμα του Δημήτρη Ταλιάνη εγκλωβίζει στο φακό τούς  όγκους των νησιωτικών βουνών, νέφη αραιά σαν δίχτυα που διαγράφονται στον πρωινό ουρανό,  αραγμένα πλεούμενα και σπίτια θαλασσινά που πάνω τους αντανακλώνται οι πρώτες ακτίνες του ήλιου. Ένα γκριζόμαυρο χρώμα στις αποχρώσεις του γρανίτη  ανακινεί κάτι συνειρμούς παράξενους και ανεξήγητους, φέρνοντας αχνά στη μνήμη εποχές των Βενετών στα νησιά του Ιονίου, κι αργότερα, των Αγγλογάλλων.

ionio 10
Είναι μυστική η ώρα της δύσης (Πέλεκας, Κέρκυρα)

Κι ύστερα φωτογραφίες που μοιάζουν με θαλασσογραφίες: πίνακες του Τσόκλη ή του Καρρά, χρώματα φωτεινά σαν υφαντά πολύχρωμα, κι ακόμα,  κολπίσκοι και μυχοί που παραπέμπουν στις περιγραφές του Ομήρου. Το μπλε  χρώμα, σ’ όλες τις αποχρώσεις του, χυμένο από παντού. Το γνωστό μπλε βαθύ του Ιονίου: βράχια και σπίτια και νερά, ιριδίζοντα τρεμάμενα, κι έρημα δέντρα.

Πρωινό στο Φισκάρδο (Κεφαλλονιά)

 
Σπάει τον καθρέφτη του νερού (Κέρκυρα)
Νηνεμία. (Κέρκυρα)

 

Το «Ιόνιο» καταφέρνει να ανακαλέσει στον αναγνώστη του μνήμες αλλά και αισθήσεις και αισθήματα, οσμές και γεύσεις.