Από τον Δημήτρη Κυριαζή
Συνέντευξη του Παναγιώτη Σαββίδη στο LiFO.gr για το χωριό που πρωτοπορεί στον εγχώριο εναλλακτικό τουρισμό με διαδρομές στα πεδία των μαχών του Ρούπελ.
— Πες μου δυο λόγια για τα οχυρά.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο κατασκευαστικό έργο στην Ελλάδα τον 20ο αιώνα. Μία αμυντική γραμμή από το Μπέλλες έως την Ροδόπη, με 21 συγκροτήματα οχυρών σε δυσπρόσιτα σημεία της μεθορίου με τη Βουλγαρία, που υλοποιήθηκε με επιτυχία μέσα σε τέσσερα χρόνια (1936-1940). Κάθε οχυρό αποτελείται από ένα υπόγειο δαιδαλώδες και αθέατο εξωτερικά συγκρότημα, με θαλάμους οπλιτών, γραφεία διοίκησης, μαγειρεία, αποθήκες πυρομαχικών και άλλους χώρους που επικοινωνούν μεταξύ τους με στενούς διαδρόμους και καταλήγουν συνήθως σε πολυβολεία, παρατηρητήρια και άλλα επίγεια αμυντικά έργα του οχυρού.
Το μέγεθος του έργου είναι δυσθεώρητο, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψη ο χρόνος που απαιτήθηκε για την ολοκλήρωσή του: Απαιτήθηκαν να διανοιχτούν υπόγειες στοές συνολικού μήκους 24 χλμ. και υπόγεια καταφύγια μήκους περίπου 13 χλμ., ενώ για την προσέγγιση στις περιοχές των οχυρών κατασκευάστηκαν 174 χλμ. οδικού δικτύου. Ο στρατιωτικός σχεδιασμός του έργου έγινε από αξιωματικούς του Πεζικού και του Πυροβολικού, ενώ η κατασκευή ανατέθηκε σε αξιωματικούς του Μηχανικού. Ιδιαίτερα σημαντικός υπήρξε ο ρόλος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Γύρω από τα 21 οχυρά αναπτύχθηκαν διπλές και τριπλές γραμμές ανάσχεσης, με δίκτυα αντιαρματικών τάφρων και εμποδίων.
Αν και τα οχυρά κατασκευάστηκαν για να αντιμετωπίσουν πιθανή επιθετική ενέργεια από την Βουλγαρία, τελικά χρησιμοποιήθηκαν –με επιτυχία- κατά τον Απρίλιο του 1941 όταν -παρά τη λυσσαλέα επίθεση- οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να την παρακάμψουν προκειμένου να καταλάβουν την Θεσσαλονίκη. Η απάντηση του Αντισυνταγματάρχη Γεώργιου Δουράτσου, διοικητή του οχυρού Ρούπελ- στους Γερμανούς : «Τα οχυρά δεν παραδίδονται αλλά καταλαμβάνονται» συνεχίζει να συγκινεί έως τις μέρες μας. Ο ηρωισμός και η αυτοθυσία των λιγοστών υπερασπιστών τους, προκάλεσε την έκπληξη του εχθρού, αλλά και τον θαυμασμό των συμμάχων.
Η κάθοδος στο εσωτερικό ενός οχυρού, με την χαρακτηριστική φωσφορίζουσα λωρίδα. Όταν την έχεις δεξιά εισέρχεσαι στο οχυρό και όταν είναι αριστερά εξέρχεσαι από αυτό.
Υπόγειο Νοσοκομείο («Σταθμός Επιδέσεως») του Β΄Π.Π. στο οχυρό Καρατάς στις Σέρρες.
Μηχανοστάσιο οχυρού της «Γραμμής Μεταξά»
— Πως αποφασίσατε να τα αξιοποιήσατε και τι διαδικασίες ακολουθήθηκαν για το σκοπό αυτό;
Δυστυχώς μετά τον παροπλισμό τους -τη δεκαετία του 2000- τα περισσότερα οχυρά εγκαταλείφθηκαν και λεηλατήθηκαν. Στους στόχους της Κοιν.Σ.Επ. Άγκιστρο Δράση, είναι η διάσωση και η αξιοποίηση των οκτώ οχυρών που βρίσκονται στην περιοχή των Σερρών στο πλαίσιο προώθησης του ιστορικού τουρισμού. Ευτυχώς –σε σχέση με παλαιότερα- σήμερα το ΥΠ.ΕΘ.Α. και το Γ.Ε.Σ., αντιμετωπίζουν θετικά τέτοιου είδους πρωτοβουλίες, που διατηρούν ζωντανή την ιστορική μνήμη και διασώζουν τα μνημεία της σύγχρονης ιστορίας μας.
Παράλληλα καθαρίζουμε και αναδεικνύουμε εγκαταλελειμμένες οχυρώσεις, διανοίγουμε μονοπάτια και συγκεντρώνουμε υλικό από εγκαταλελειμμένες στοές οχυρών (πχ εφημερίδες εποχής, σελίδες ημερολογίων, γραμματα στρατιωτών του Β΄ Π.Π. κ.α.) τα οποία συντηρούνται από το ΙΙΕΚ ΠΕΤΡΑ στην Αθήνα, για να εκτεθούν μελλοντικά σε ένα μικρό μουσείο που βρίσκεται στα σκαριά. Επίσης συνεργαζόμαστε με τον δήμο Σιντικής, για την καθιέρωση ενός φεστιβάλ ιστορικής αναβίωσης στο οχυρό Ρούπελ με τίτλο : “ΡΟΥΠΕΛ 1941. Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία το 2016 και θα επαναληφθεί και φέτος (www.roupel1941.info). Τέλος, την Τετάρτη 1/2/3017 –σε συνεργασία με δήμο Σιντικής και Πολεμικό Μουσείο Αθηνών- θα πραγματοποιήσουμε μία ημερίδα με θέμα : «ΟΧΥΡΑ 1941. Το δεύτερο ΟΧΙ» στο αμφιθέατρο του Π.Μ.Α. μαζί με μία Έκθεση Φωτογραφίας του Σερραίου Άνθιμου Γεωργιάδη με τίτλο : «ΟΧΥΡΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ».
Το χωριό Άγκιστρο
Εξερευνώντας ένα υπόγειο οχυρό που δεν ολοκληρώθηκε, λόγω κήρυξης του ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940.
Περιηγήσεις στο εσωτερικό υπόγειο οχυρού από την Agkistro Action
Περιηγήσεις στο εσωτερικό υπόγειο οχυρού από την Agkistro Action
— Τι βλέπει ο επισκέπτης στις περιηγήσεις; Ποια είναι τα πιο εντυπωσιακά σημεία;
Η Κοιν.Σ.Επ. Άγκιστρο Δράση λειτουργεί το Agkistro Action. To πρώτο Γραφείο Εναλλακτικού Τουρισμού στην Ελλάδα, που πραγματοποιεί οργανωμένες περιηγήσεις στις παροπλισμένες βόρειες οχυρώσεις της χώρας (www.agkistroaction.gr). Οι διαδρομές στα πεδία μαχών του Ρούπελ, ανάμεσα σε συρματοπλέγματα, τάφρους και αντιαρματικά εμπόδια, συγκινούν, ενώ η κάθοδος στις υπόγειες σκοτεινές στοές των μεγάλων οχυρών εντυπωσιάζουν. Πρόκειται για μία ανεπανάληπτη εμπειρία. Νομίζεις πως ο χρόνος, γυρίζει πίσω … Δεν θα νιώσετε μόνο θαυμασμό για τον ηρωισμό που επέδειξαν οι λιγοστοί υπερασπιστές των οχυρών το 1941, αλλά θα έχετε την ευκαιρία να δείτε από κοντά μέρος του μεγαλύτερου τεχνικού έργου που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα τον 20ο αιώνα, κάτω από αντίξοες συνθήκες. Από ελληνικά μυαλά, ελληνικά χέρια και ελληνικό χρήμα.
— Ο ιστορικός τουρισμός ή τουρισμός μνήμης είναι διαδεδομένος στο εξωτερικό, στη χώρα μας αντίθετα δεν βλέπουμε πολλές τέτοιες προσπάθειες. Γιατί πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτό;
Γιατί έχουμε συνδέσει την ιστορία της χώρας, μόνο με την αρχαιοελληνική κληρονομιά της και όχι με όσα συνέβησαν μετά το 1821. Ο ιστορικός τουρισμός αποτελεί κομμάτι του πολιτιστικού τουρισμού και ενδιαφέρει όλους όσους θέλουν να γνωρίσουν από κοντά περιοχές που διαδραματίστηκαν σημαντικά γεγονότα της ιστορίας, συνδυάζοντας την γνώση με την αναψυχή και την χαλάρωση. Πιστεύουμε πως σε περιοχές με έντονο ιστορικό-πολιτιστικό απόθεμα, όπως είναι η δική μας, η αξιοποίηση και η ανάδειξη αυτού του είδους τουρισμού μόνο θετικά αποτελέσματα θα έχει για τις τοπικές κοινωνίες.
— Να πούμε κιόλας ότι η πρωτοβουλία ανήκει στο Άγκιστρο, το χωριό με τη «μηδενική ανεργία» όπως έγραψε πρόσφατα ο Τύπος. Πως τα έχετε καταφέρει;
Στη αγάπη των κατοίκων του χωριού να αξιοποιήσουν στο έπακρο το «δώρο» που τους χάρισε η φύση. Τα ζεστά ιαματικά νερά, πραγματικό «βάλσαμο» στο κορμί και στις αισθήσεις. Και βέβαια δεν έμειναν μόνο εκεί. Η ίδρυση και η λειτουργία της Κοιν.Σ.Επ. Άγκιστρο Δράση είναι η απόδειξη.
Περιηγήσεις σε παροπλισμένα φυλάκια των συνόρων από την Agkistro Action
Λεηλατημένο μηχανοστάσιο οχυρού της «Γραμμής Μεταξά»
Εγκαταλελειμμένα κτίρια φρουράς οχυρών στην Δράμα
Εγκαταλελειμμένα κτίρια φρουράς οχυρών στις Σέρρες
Εργασίες καθαρισμού και ανάδειξης του μνημείου του λοχία Ίτσιου στο Μπέλλες
Η είσοδος του οχυρού Ποποτλίβιτσα στο Μπέλλες. Στο βάθος η λίμνη Κερκίνη
Nεότερο πυροβόλο στο εσωτερικό οχυρού
Εξερευνώντας ημιτελή στοά υπόγειου οχυρού
Νεότερο –παροπλισμένο πλέον- πυροβόλο σε οχυρό του όρους Άγκιστρο
Πυροβολείο πλαγιοφύλαξης οχυρού Αρπαλούκι στο Μπέλλες
Αναπαράσταση Μάχης Οχυρών 2016 (Ιστίμπεη)
Αναπαράσταση Μάχης Οχυρών 2016 (Ιστίμπεη)
Αναπαράσταση Μάχης Οχυρών 2016 (Ιστίμπεη)
Περιηγήσεις στο εσωτερικό υπόγειο οχυρού από την Agkistro Action
Υπόγειος θάλαμος οπλιτών οχυρού Περσέκ στο ν.Δράμας
Άνοδος σε παρατηρητήριο οχυρού
