Πρώτα ανέτρεψαν τα στερεότυπα. Έκαναν ένα «πεθαµένο» µέρος σηµείο συνάντησης µιας ολόκληρης πόλης. Αντί να επικρατεί νεκρική σιγή στη δηµόσια βιβλιοθήκη της Βέροιας ακούς ξεφωνητά και παιδικά χαµόγελα. Κατάφεραν να έχει περισσότερα µέλη από όσα τα διαρκείας του Ολυµπιακού. Η «αθόρυβη» δουλειά τους έγινε γνωστή το 2010 όταν το Bill & Melinda Gates Foundation τους παρέδωσε το βραβείο «Πρόσβαση στη Μάθηση» το οποίο συνοδεύεται από 1 εκατοµµύριο $. Τώρα η ακούραστη ψυχή της βιβλιοθήκης της Βέροιας, ο διευθυντής της επί είκοσι χρόνια Γιάννης Τροχόπουλος -πρόσφατα το «Κέντρο Πολιτισµού Σταύρος Νιάρχος» του εµπιστεύτηκε τη θέση του διευθύνων συµβούλου- και ο Δηµήτρης Πρωτοψάλτου, ένας λαµπρός ερευνητής πληροφορικής του πανεπιστηµίου της Γενεύης ξεκίνησαν να διαδίδουν τον επικίνδυνο ιό της βιβλιοθήκης της Βέροιας σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Δηµήτρη, πάµε να πάρουµε τα πράγµατα από την αρχή. Τι κάνατε όλα αυτά τα χρόνια στη βιβλιοθήκη της Βέροιας;
Δ.Π. Το βασικό είναι ότι η βιβλιοθήκη προσέφερε λύσεις στα προβλήµατα της τοπικής κοινωνίας. Ξεχάσουµε την παραδοσιακή της µορφή και δώσαµε βάση στις ανάγκες του κόσµου. Το αποτέλεσµα ήταν ο µισός πληθυσµός της Βέροιας να γίνει µέλος στην βιβλιοθήκη. Έχουµε δηλαδή είκοσι πέντε χιλιάδες µέλη και το πιο σηµαντικό είναι ότι τα δεκατέσσερις χιλιάδες είναι παιδιά!
Απίστευτο! Καλά πως το καταφέρατε αυτό;
Δ.Π. Η δηµόσια βιβλιοθήκη διαφοροποιείται γιατί η δηµόσια φύση της την κάνει να απευθύνεται σε όλη την κοινωνία. Όµως άλλες ανάγκες έχει το παιδί, άλλες ο έφηβος, άλλες ο φοιτητής, άλλες ο άνεργος, άλλες η νέα µητέρα, άλλες ο συνταξιούχος, άλλες ο µετανάστης. Το σηµαντικό είναι µια βιβλιοθήκη να γνωρίσει αυτούς τους ανθρώπους και να τους πει: Κύριε άνεργε, έλα στην βιβλιοθήκη, έχω να σου προσφέρω µία υπηρεσία. Θα σε εκπαιδεύσω, γιατί εσύ τι έχεις; Από δουλειά. Μπορεί να µην µπορώ να σου βρω δουλειά, αλλά µπορώ να σε εκπαιδεύσω για να καλυτερεύσεις τις δεξιότητές σου στην τεχνολογία. Δωρεάν φυσικά. Μετά είχαµε τους µετανάστες. Ο µετανάστης τι ανάγκη έχει; Ένα µέρος να είναι καλοδεχούµενος. Το πρόβληµα είναι πως προσελκύεις τον µετανάστη που ζει σε ένα περιβάλλον καχυποψίας και φόβου. Ήρθε από µια άλλη χώρα για να βρει µια καλύτερη ζωή. Δεν ήρθε για να κάνει τις ζωές των άλλων χειρότερες. Έχει ιστορίες να πει, θέλει να τις µεταδώσει. Αναπτύξαµε υπηρεσία για τους µετανάστες, όπου τους εκπαιδεύσαµε πώς να κάνουν digital story telling και παράλληλα να αναπτύξουν ψηφιακές δεξιότητες. Έτσι µετέφεραν τις ιστορίες τους στην τοπική κοινότητα.
Ποιο ήταν η µεγαλύτερη πρόκληση και η µεγαλύτερη επιτυχία;
Δ.Π. Το ότι καταφέραµε να εξυπηρετήσουµε είκοσι πέντε χιλιάδες κόσµο µια χούφτα άνθρωποι. Πώς το κάναµε αυτό; Ανοίγοντας τις πόρτες στους δηµιουργικούς ανθρώπους της πόλης να πάρουν πάνω τους εκείνοι την βιβλιοθήκη! Επίσης στη βιβλιοθήκη της Βέροιας κυριαρχεί η ευγένεια. Πας να εξυπηρετηθείς και λες «δεν µπορεί να είµαι σε δηµόσιο οργανισµό, δεν είµαι στην Ελλάδα! Εδώ ενδιαφέρονται να µου λύσουν το πρόβληµα.»
Πως φτάσαµε στο βραβείο του ιδρύµατος Gates το 2010;
Δ.Π. Το βραβείο και προς τιµήν του ιδρύµατος, δόθηκε για πρώτη φορά σε τόσο µικρό οργανισµό. Το πρόβληµα σήµερα µε πολλούς πολιτιστικούς οργανισµούς είναι η βιωσιµότητά. Όταν για είκοσι χρόνια διατηρείς την κοινότητά σου ζωντανή να σε υποστηρίζει, έχεις αποδείξει την βιωσιµότητα σου. Η βιβλιοθήκη της Βέροιας από το 1994 επενδύει στην τεχνολογία, την εκπαίδευση, την κατάρτιση του προσωπικού και στις συνεργασίες µε ξένα ιδρύµατα. Από το 1994 δεν έχει περάσει ούτε µια χρονιά που δεν έχουµε συµµετάσχει σε ένα ευρωπαϊκό project. Από την µία φέρνει ένα εισόδηµα στην βιβλιοθήκη, από την άλλη όµως – και αυτό είναι ακόµα καλύτερο – σε έχει µέσα σε ένα δίκτυο δυναµικών και καινοτόµων οργανισµών. Και έχεις µόνο να κερδίσεις από αυτούς. Δεν υπήρχε υγιές περιβάλλον στην Ελλάδα να ασχοληθούν µε τις βιβλιοθήκες; Υπήρχε υγιές περιβάλλον στην Ευρώπη. Σε αυτό το τρένο αποφασίσαµε να µπούµε. Η Βέροια είναι η µοναδική δηµόσια βιβλιοθήκη που έχει συµµετάσχει σε ευρωπαϊκό project. Αυτό από µόνο του λέει κάτι. Ότι στην Ελλάδα έχουµε ένα περιβάλλον που κοιµάται τον ύπνο του δικαίου. «Αφού αυτό το σύστηµα λειτουργεί µια χαρά, δεν χρειάζεται να εξυπηρετούµε ανθρώπους, δεν χρειάζεται να σκάµε για τις βιβλιοθήκες, δεν χρειάζεται να λέµε ότι ο πελάτης µας, ο άνεργος, ο µετανάστης, το παιδί, έχουν προβλήµατα που δεν εξυπηρετούµε, εφόσον υπάρχει ένας στάνταρ τρόπος.» Αυτά καταρρίφτηκαν. Ήρθε λοιπόν το ίδρυµα Gates και µας λέει «είστε παράδειγµα δυναµισµού. Στη βιβλιοθήκη της Βέροιας δίνουµε το βραβείο. Γιατί έτσι πρέπει να είναι οι βιβλιοθήκες.» Δεν λέει ότι η Βέροια είναι καλύτερη από την Public Library της Νέας Υόρκης, µιλάµε για άλλα µεγέθη. Αλλά λέει ότι υπάρχει Βέροια στην Αµερική. Και η βιβλιοθήκη της δεν είναι σαν της Βέροιας.
Γ.Τ. Tο περίεργο γεγονός ότι µια µικρή βιβλιοθήκη σαν της Βέροιας κατάφερε να έχει τέτοια απήχηση συνέβη επειδή το ίδρυµα Gates όπως και το ίδρυµα Σταύρος Νιάρχος συµπεριέλαβαν στο όραµά τους τις βιβλιοθήκες ως θεσµό. Έτσι προέκυψε το future library. Βρέθηκε η οµάδα µας η οποία είχε την εµπειρία από την πολύχρονη παρουσία στην Βέροια, το όραµα αλλά και την µέθοδο.
Τι είναι λοιπόν το future library;
Γ.Τ. Το ίδρυµα Σταύρος Νιάρχος κάνει δωρεές. Αξιολογεί προτάσεις και ανάλογα µε την απήχηση που θεωρεί ότι θα έχουν, τις χρηµατοδοτεί για να υλοποιηθούν. Από την άλλη βλέποντας την κοινωνική κατάσταση που επικρατεί τώρα στην Ελλάδα παίρνει πρωτοβουλίες και στο να δηµιουργεί και project. Ένα από αυτά είναι το future library.
Ήρθε λοιπόν το ίδρυµα σε µας που είχαµε την τεχνογνωσία και µας είπε ότι ήθελε να κάνει κάτι για τις δηµόσιες βιβλιοθήκες της Ελλάδας. Έτσι ξεκινήσαµε ένα διάλογο µε όλες τις βιβλιοθήκες για τη δηµιουργία αυτού του κρίσιµου δυναµικού των ανθρώπων οι οποίοι θα εµπιστευόντουσαν την οµάδα του future library, θα ασπάζονταν το όραµα του και θα ήθελαν να αποκτήσουν νέες δεξιότητες.
Άρα το future library είναι ένα δίκτυο δηµόσιων βιβλιοθηκών σε όλη την Ελλάδα όπου µεταλαµπαδεύετε το know how της Βέροιας;
Δ.Π. Μιλάµε απευθείας µε τους ανθρώπους των δηµόσιων βιβλιοθηκών και προσπαθούµε να δούµε τον καθένα ξεχωριστά. Κάνουµε κατάρτιση και εκπαίδευση των πρωτοπόρων υπαλλήλων. Επιλέγουµε µια οµάδα που θεωρούµε ότι είναι οι future leaders των βιβλιοθηκών. Όχι µε βάση την ιεραρχία, αν είναι δηλαδή διευθυντές ή προϊστάµενοι αλλά τους πιο δυναµικούς, εκείνους που θα µπορέσουν να «αναστατώσουν» τις βιβλιοθήκες κάνοντας δηµιουργικά πράγµατα. Τους φέρνουµε λοιπόν τώρα στο προσκήνιο και τους περιβάλουµε µε εµπιστοσύνη. Αν πούµε µε δυο λόγια τι είναι το future library, είναι ένα δίκτυο ανθρώπων. Το µεγαλύτερο κοµµάτι του προγράµµατός µας είναι να επενδύουµε στους ανθρώπους. Δεν χτίζουµε καινούργια κτίρια, υποδοµές υπάρχουν. Το πρόβληµα δεν είναι εκεί. Το πρόβληµα είναι ότι κανείς δεν έδωσε ποτέ αξία σε αυτούς τους ανθρώπους. Είχα ένα ερωτηµατικό εάν πραγµατικά θα µπορέσουν να ανταποκριθούν οι υπάλληλοι των βιβλιοθηκών. Ανταποκρίθηκαν και µε το παραπάνω. Και για µας αυτό ήταν το µεγαλύτερο δώρο.
Πηγή: Υποβρύχιο
