Scan4Reco: Δημιουργία εικονικών μουσείων μέσω ψηφιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, από Έλληνες ερευνητές

Από τον Κώστα Μαυραγάνη

Μία πρωτοποριακή μέθοδο για την εξατομικευμένη και αυτόματη ψηφιοποίηση και ανάλυση αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομιάς, που ταυτόχρονα υπόσχεται σημαντική μείωση του κόστους αυτού του είδους των εργασιών, αναπτύσσουν Έλληνες και Ευρωπαίοι ερευνητές, στο πλαίσιο προγράμματος χρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Όπως αναφέρεται στη σχετική ανάρτηση για το πρόγραμμα στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, σκοπός, στο πλαίσιο του Scan4Reco είναι η δημιουργία ενός εικονικού μοντέλου μουσείου.

Για τη φύση και τους σκοπούς του Scan4Reco μίλησε στη HuffPost Greece o Δρ. Αναστάσιος Δρόσου,, technical manager του προγράμματος- στο οποίο επιστημονικός υπεύθυνος είναι ο Δρ. Δημήτριος Τζοβάρας.

Μπορείτε να περιγράψετε συνοπτικά τι ακριβώς είναι το Scan4Reco και ποιοι οι στόχοι του;

Το Scan4Reco είναι ένα ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα διάρκειας τριών (3) ετών στο οποίο συμμετέχουν πανεπιστήμια, ερευνητικά ινστιτούτα, πολιτιστικοί φορείς (π.χ. μουσεία) αλλά και ιδιωτικές εταιρίες. Βασικός του στόχος είναι να αφενός να προσφέρει νέα τεχνολογικά εργαλεία σε αρχαιολόγους και συντηρητές έργων τέχνης για την προστασία και αποκατάσταση αντικειμένων αρχαιολογικής και καλλιτεχνικής αξίας και αφετέρου να προσφέρει τεχνικές για την ασφαλή ψηφιοποίηση τέτοιων αντικειμένων επιτρέποντας την τεκμηρίωση τους αλλά και την έκθεση τους σε ένα ευρύτερο κοινό μέσω τρισδιάστατης εκτύπωσης αλλά και μέσω ενός εικονικού μουσείου προσβάσιμου από απλά προγράμματα διαδικτυακής περιήγησης.

Ποια είναι τα τεχνικά μέσα τα οποία χρησιμοποιεί;

Καταρχήν θα χρησιμοποιηθούν διάφοροι αισθητήρες με δυνατότητα πολύ-φασματικής ανάλυσης που θα επιτρέψουν την πολύπλευρη μελέτη της επιφάνειας και δομής αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομιάς. Επίσης, για την ψηφιοποίηση των αντικείμενών θα χρησιμοποιηθούν αισθητήρες και αντίστοιχες τεχνολογίες τρισδιάστατης σάρωσης. Για την διευκόλυνση της διαδικασίας σάρωσης και μέτρησης θα αναπτυχθεί ένας μηχανικός βραχίονας στο οποίο θα μπορούν να εφαρμοστούν οι διάφοροι αισθητήρες. Από εκεί και πέρα θα εφαρμοσθούν τεχνικές μηχανικής μάθησης και επεξεργασίας σήματος για την μοντελοποίηση και προσομοίωση των διαφόρων φαινομένων που προκαλούν την φθορά των διαφόρων υλικών επιτρέποντας την έγκαιρή και στοχευμένη λήψη των κατάλληλων μέτρων από τους συντηρητές. Για την μελέτη αλλά και έκθεση των ψηφιακών αντιγράφων των διαφόρων αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομίας θα χρησιμοποιηθούν τεχνολογίες ψηφιακής απεικόνισης αλλά και τρισδιάστατης εκτύπωσης.

Ποια είναι τα άμεσα οφέλη που συνεπάγεται;

Βασικό όφελος για την κοινότητα των αρχαιολόγων και των συντηρητών είναι ότι θα επιταχυνθεί σημαντικά η σάρωση και μελέτη έργων πολιτιστικής κληρονομιάς επιτρέποντας τη λήψη βέλτιστων μέτρων συντήρησης και αποκατάστασης αναστέλλοντας την διαδικασία της φθοράς στο χρόνο.

Για το ευρύτερο κοινό το σημαντικότερο όφελος είναι ότι θα μπορεί απομακρυσμένα να έρθει σε επαφή με τα έργα τέχνης και να εξετάσει το ταξίδι τους στο χρόνο χρησιμοποιώντας τεχνολογίες καθημερινής χρήσης. Εξίσου σημαντική είναι κ η διευκόλυνση της προσβασιμότητα που αποκτά το ευρύ κοινό, καθώς μπορεί να εξετάσει τα διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα μεσώ ενός εικονικού πρωτότυπου και επεκτάσιμου μουσείου όπου θα εκτίθενται τα ψηφιακά αντίγραφα τους.

Σε τι σημείο βρίσκονται οι δύο πιλοτικές δοκιμές και ποιες είναι οι πρώτες εντυπώσεις;

Τέλος Σεπτεμβρίου ολοκληρώθηκε επισήμως το πρώτο έτος της τριετούς διάρκειας του έργου. Σε αυτό το διάστημα βρισκόμασταν στον πρώτο κύκλο μετρήσεων και καταγραφής των ιδιοτήτων των υλικών των πιλοτικών δοκιμών που εστιάζουν κυρίως σε πίνακες ζωγραφικής και μεταλλικά αντικείμενα. Συγχρόνως μελετήθηκαν και καταγράφηκαν οι προδιαγραφές του τελικού συστήματος αλλά και οι απαιτήσεις των τελικών χρηστών, Η κυρίως ανάπτυξη των καινοτόμων τεχνολογιών έχει ήδη ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο δεύτερο έτος.

Οι πιλοτικές δοκιμές αναμένεται να ολοκληρωθούν στα μισά του τελευταίου χρόνου Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην περίπτωση των πινάκων έχει το γεγονός ότι με την χρήση διαφορετικών αισθητήρων είναι εφικτή η μελέτη πολυστρωματικών υλικών τα οποία σε καμία περίπτωση δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι ακόμα και από εξειδικευμένο προσωπικό.

Έχει γίνει/ γίνεται κάτι αντίστοιχο από άλλους ερευνητές;

Παρόμοιες και σχετικές ερευνητικές πρωτοβουλίες υφίστανται σήμερα και συντονίζονται και αλληλοσυμπληρώνονται κεντρικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στόχο την ενίσχυση των τεχνολογιών στον συγκεκριμένο κλάδο, την ενδοευρωπαϊκή μεταφορά τεχνολογίας αλλά και τη σύσφιξη των συνεργασιών. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε τα ερευνητικά έργα GRAVITATE, INCEPTION και DigiArt καθώς και τα PRESIOUS και HARVEST4D.

Το «εικονικό μοντέλο μουσείου» θα είναι online ή μιλάμε για άλλου είδους εφαρμογές;

Καθώς το διαδίκτυο αποτελεί μέρος της καθημερινότητας των περισσοτέρων ανθρώπων, σίγουρα θα υπάρχει μία online εκδοχή ενός ψηφιακού μουσείου, όπου το κοινό θα έχει πρόσβαση σε ψηφιοποιημένα αντίγραφα των αρχαιολογικών ευρημάτων. Πέρα όμως αυτό, θα αναπτυχθούν τεχνολογίες εικονικής πραγματικότητας που θα επιτρέπουν στο κοινό να δει το ταξίδι ενός αντικειμένου στο χρόνο αλλά και να περιηγηθεί εικονικά σε ένα μουσείο.

Τι άλλες εφαρμογές θα μπορούσε να έχει το πρόγραμμα;

Το Scan4Reco καταρχήν απευθύνεται στην αρχαιολογική κοινότητα. Σίγουρα όμως οι μεμονωμένες τεχνολογίες που αναπτύσσονται μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε άλλους τομείς. Για παράδειγμα η δημιουργία μία ψηφιακής έκθεσης στα πρότυπα του εικονικού μοντέλου μουσείου θα μπορούσε να έχει τόσο εκπαιδευτική όσο και εμπορική εφαρμογή. Επίσης, η έρευνα για την μοντελοποίηση την φθοράς των διαφόρων υλικών μπορεί να εφαρμοστεί και σε τομείς των φυσικών επιστημών και ειδικότερα της μηχανικής.

Μπορείτε να δώσετε κάποια παραδείγματα/ περιπτώσεις όπου το Scan4Reco θα είχε πολύ μεγάλη χρησιμότητα;

Φανταστείτε μία χώρα όπως η Ελλάδα με πλούσια ιστορία και κατ’ επέκταση μεγάλο αριθμό αρχαιολογικών ευρημάτων. Αυτή τη στιγμή είναι ανέφικτη τόσο η προβολή στο κοινό όσο και η συντήρηση του συνόλου αυτών των ευρημάτων όπου πολλά από αυτά είναι κλεισμένα σε αποθηκευτικούς χώρους. Με την τεχνολογία του Scan4Reco και την αυτοματοποιημένη ψηφιοποίηση και μελέτη του κάθε ευρήματος καταρχήν θα επιταχυνθούν σημαντικά οι διαδικασίες συντήρησης και αποκατάστασης ενώ επίσης θα μπορέσει να αναδειχθεί το σύνολο των ευρημάτων μέσω ενός εικονικού μοντέλου μουσείου.

Εξάλλου πρέπει να αναφερθεί ότι οι τεχνολογίες που αναπτύσσονται στο έργο συνδυάζουν την περιοχή των Μη-Καταστρεπτικών και πολύ-φασματικών Διαγνωστικών τεχνικών και μάλιστα με δυνατότητα φορητότητας με τον τομέα της ψηφιοποίησης και τις αυτόματης λήψης αποφάσεων. Συνεπώς τα τεχνολογικά ευρήματα από το συγκεκριμένο έργο δύνανται να αποτελέσουν σημαντική βάση για σχετικές προσπάθειες.

via