«Eυφυή» κτίρια θα αξιολογούν αμέσως τις καταπονήσεις τους

Από τον Χρήστο Προυκάκη

Η άποψη που θέλει κάθε κτίριο να λειτουργεί κατά κάποιο τρόπο όπως ένας «ζωντανός οργανισμός» δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα.

Συνολικά «νοιώθουν» οτιδήποτε προέρχεται από οποιασδήποτε αιτιολογίας παροδική δόνηση και αναλόγως αντιδρούν.

Είτε προέρχεται από διερχόμενο βαρύ όχημα είτε από σεισμό, η δόνηση διατρέχει στο σύνολο της την κατασκευή τους και αναλόγως των τεχνικών χαρακτηριστικών, της ηλικίας κ.λπ., αφήνει το «αποτύπωμα» της, όπως κυρίως συμβαίνει με τους σεισμούς.

Ωστόσο μέχρι σήμερα δεν υπήρχε ένας πρακτικός και ακριβής τρόπος συνεχούς παρακολούθησης και καταγραφής των δονήσεων που υφίστανται καθημερινά καθώς και αντίστοιχα των καταπονήσεων που κατά περίπτωση ενδεχομένως προκαλούνται.

Αν όμως υπήρχε ηλεκτρονική παρακολούθηση ανά κτίριο τότε και η συντήρηση τους θα ήταν αποτελεσματικότερη αλλά και σε περίπτωση σεισμού θα ήταν δυνατόν να προβλεφθεί η συμπεριφορά του.

Αποτελεσματική λύση στο πρόβλημα αυτό θεωρείται ένα αριθμητικό μοντέλο που ανέπτυξαν ερευνητές του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης το οποίο περιλαμβάνει συγκεκριμένες παραμέτρους όπως για παράδειγμα τα υλικά, η διάταξη των χώρων οι διαστάσεις κλπ., ενός κτιρίου και τρέχει σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Προορισμός του είναι να παρακολουθεί το συγκεκριμένο κτίριο σε σταθερή βάση, να καταγράφει αμέσως στοιχεία σχετικά με τις καταπονήσεις του και να δίδει απαντήσεις για το είδος των επιπτώσεων αλλά και των χώρων όπου προκλήθηκαν.

Κατά το δυνατόν απλουστευμένα οι απαντήσεις προέρχονται από σύγκριση των πραγματικών δεδομένων με αυτά που έχουν καταχωρηθεί στο σύστημα.

Η διαδικασία είναι περίπλοκη γι’ αυτό και το πρόγραμμα περνάει από περίοδο «εκπαίδευσης» με την συνεχή εγγραφή νεότερων δεδομένων που αυξάνουν συνεχώς την ακρίβεια των αποτελεσμάτων εκτίμησης ως προς τις επιπτώσεις.

Μέσω της παρακολούθησης του κτιρίου οι ειδικοί θα έχουν συνεχώς άμεση εικόνα για την κατάσταση του κάθε στιγμή αλλά και συνολικώς σε βάθος χρόνου.

Είναι προφανές ότι έτσι μπορεί να δημιουργηθεί ένα μητρώο για κάθε κτίριο χωριστά το οποίο ουσιαστικά θα δίδει οποτεδήποτε χρειαστεί πλήρη εικόνα σχετικά με την κατάσταση του.

Το σημαντικό στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ότι τα στοιχεία συλλέγονται σε πραγματικό χρόνο (χωρίς δηλαδή οποιαδήποτε καθυστέρηση) από εκτεταμένο δίκτυο μετρητών επιτάχυνσης που έχουν εγκατασταθείσα στο κτίριο συγκροτώντας έτσι ένα είδος «νευρικού συστήματος» ενσωματωμένο στην κατασκευή του.

Όπως μάλιστα σχολιάζει ο καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΜΙΤ Oral Buyukozturk η ευρύτερη χρησιμότητα του μοντελοποιημένου κτιρίου σε υπολογιστή θα δείχνει αμέσως τις επιπτώσεις ενός σεισμού επομένως την περιοχή που έχουν προκληθεί οι βλάβες.

Για τις ανάγκες της μελέτης οι ερευνητές διαμόρφωσαν ένα υπολογιστικό μοντέλο για το κτίριο που στεγάζει το ΜΙΤ και είναι κατασκευασμένο από οπλισμένο σκυρόδεμα.

Σχεδιάστηκε κατά την δεκαετία του ’60 έχει 21 ορόφους και είναι το υψηλότερο στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης.

Σε συνεργασία με το Γεωλογικό Ινστιτούτο των Ηνωμένων Πολιτειών το 2010 ερευνητές του Ινστιτούτου τοποθέτησαν σε διάφορα σημεία του κτιρίου 36 επιταχυνσιόμετρα διαμορφώνοντας έτσι ένα πυκνό δίκτυο αισθητήρων.

Το κτίριο είναι χτισμένο σε μαλακό έδαφος με φαρδιά όψη, μικρό βάθος και τοίχους από μπετόν, στοιχεία που προσδίδουν επιπλέον αξία στις μετρήσεις.

Παράλληλα έκαναν μια αριθμητική προσομοίωση του, ένα μοντέλο δηλαδή στο οποίο εισήγαγαν χαρακτηριστικές παραμέτρους που είναι προς έλεγχο (για παράδειγμα τοίχους, σκυρόδεμα, πλάκες, δοκούς σκάλες, την γεωμετρία του κλπ).

Έχοντας στη διάθεση τους ένα τόσο ακριβές εργαλείο οι επιστήμονες θεωρητικά είναι σε θέση να εισάγουν μια τεχνητής προέλευσης δόνηση για να διαπιστώσουν της συμπεριφορά του κτιρίου.

Ωστόσο επειδή η σύγκριση ανάμεσα στα στοιχεία που συλλέγονται και τα αποθηκευμένα δεδομένα εμπεριέχει ακόμη παράγοντες ασάφειας προχώρησαν ένα ακόμη βήμα.

Κάνοντας χρήση της «σεισμικής συμβολομετρίας» οι επιστήμονες πρόσθεσαν μια επιπλέον δυνατότητα για ακριβέστερες μετρήσεις

Έτσι θα είναι να σε θέση να γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο κινείται και πως διαχέεται το κύμα της δόνησης μέσα από τα υλικά του κτιρίου στον κατακόρυφο και οριζόντιο άξονα, την ταχύτητα μετάδοσης της και προς ποιές περιοχές κατευθύνεται. Ουσιαστικά δηλαδή της συμπεριφορά τους σε διαφορετικής κατά περίπτωση δονήσεις.

Για να αυξήσουν την ακρίβεια του μοντέλου οι ερευνητές κάνουν συνεχείς μετρήσεις εισάγοντας συνεχώς νεότερα δεδομένα προκειμένου να το εμπλουτίσουν με όλα τα αναγκαία στοιχεία ώστε η «εκτίμηση» να είναι ακριβέστερη.

Παράλληλα σε επόμενο στάδιο θα το ελέγξουν και σε συνθήκες εργαστηρίου. Ηδη κατασκεύασαν 4 μέτρων αντίγραφο κτιρίου στο οποίο θα τοποθετήσουν επιταχυνσιόμετρα.

Σε ελεγχόμενο περιβάλλον θα εξετάσουν πως συμπεριφέρεται η κατασκευή σε πλήθος διαφορετικών δονήσεων.

Για τις ίδιες ανάγκες θα κάνουν μετρήσεις και σε εκτός εργαστηρίου μεταλλικό πύργο παρόμοιο με αυτούς που χρησιμοποιούνται στην κινητή τηλεφωνία.

Εάν η εφαρμογή της μεθόδου «αυτοδιάγνωσης» των κτιρίων σχετικά με τις καταπονήσεις τους γενικευθεί συμπεριλαμβάνοντας ουσιαστικώς κάθε κτίριο μιας πόλης είναι προφανές ότι δυνητικά η συμπεριφορά τους σε διαφόρων ειδών καταπονήσεις θα είναι γνωστή.

Επομένως σε ακραίες καταστάσεις, όπως οι σεισμοί, δεν αποκλείεται να σωθούν και ζωές.

AP Photo / Gregorio Borgia

via